Haber: Erhan Ertürk
-Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmaları (SEGE) 2017 ve 2022 raporları kıyaslandığında Kırklareli Merkez ve İlçeler ya sıralama olarak geriledi ya da yerinde saydı. Sadece 4.Kademedeki değişmeyen Demirköy sıralamada geçmiş döneme göre ilerleyebildi.
-SEGE 2022 raporuna göre Lüleburgaz 2.kademe gelişmiş ilçelerden ve 114.sırada. Kırklareli Merkez 2.kademe gelişmiş ilçelerden ve 153.sırada yer alıyor. Babaeski 3.kademe gelişmiş ilçelerden 270.sırada yer alıyor. Pınarhisar 3.kademe ilçelerden 340.sırada yer alıyor. Vize 3.kademe ilçelerden 350.sırada yer alıyor. Demirköy 4.kademe gelişmiş ilçelerden ve 485.sırada. Pehlivanköy 5.kademe 545.sırada yer aldı. Kofçaz 5.kademe gelişmiş ilçelerden 769.sırada yer alıyor.
SEGE 2017 aynı araştırmaya göre Kırklareli;
SEGE 2022;
2022 İlçe SEGE raporunda;
‘’Bu çalışma ile 2019 yılında yayımlanan İlçe SEGE-2017 çalışması yenilenmiştir. Böylece, önceki çalışmanın ardından geçen sürede ilçelerin güncel sosyo-ekonomik gelişmişlik durumları ortaya konulmuş, bölgesel gelişme politikalarının stratejik, kurumsal ve operasyonel olarak güçlendiği bu dönemde ilçelere ilişkin yapı ve değişim tespit edilmiştir. İlçe SEGE-2022, önceki çalışmaya göre değişken sayısı ve niteliği bakımından zenginleştirilen ve güncel sosyo-ekonomik durumu tespit açısından dönemin mümkün olan tüm unsurlarını yansıtan bir çalışmadır. Bu bağlamda, sosyo-ekonomik gelişmişliği temsil noktasında önem kazanan yeni değişkenler çalışmaya ilave edilmiş ve 56 değişkenle İlçe SEGE-2022 tamamlanmıştır. Çalışma ile 973 ilçenin tamamına ilişkin sosyo-ekonomik gelişmişlik skor değerleri, sıraları ve gelişmişlik kademeleri elde edilmiştir. İlçe SEGE-2022 çalışmasında kullanılan değişkenler için büyük oranda kamu kurum ve kuruluşlarımızın idari kayıtlarından faydalanılmıştır. Bu kapsamda, başta TÜİK olmak üzere STB, MEB, HMB, KTB, SB, ASHB, SGK, TÜRKPATENT, BDDK, TİTCK, ÖSYM, YÖK, NVİGM, HGM, TKGM ve TOBB verileri kullanılmıştır. Bununla birlikte TEDAŞ, BKM, AYD, Superonline, Vodafone, Türksat, Türknet, Türk Telekom ve Başarsoft Bilgi Teknolojileri verilerinden de yararlanılmıştır. Kavramsal çerçeve çalışmalarında günümüzde sosyo-ekonomik gelişmişliği temsil ettiği değerlendirilen bazı değişkenler, veri yetersizliği ve veri kalitesi sorunları sebebiyle çalışmada kullanılamamıştır. Ayrıca ilk değerlendirmelerde sosyo-ekonomik gelişmişlik açısından önemli görülen bazı değişkenler, verilerin tüm ilçeleri kapsamaması ve/veya bazı değişkenlerin farklı ilçelerde sosyo-ekonomik gelişmişlik açısından aynı anlamı içermemesi sebepleriyle kapsam dışı bırakılmıştır. Bu çalışma ile kurumlarımızda ilçe yapılanmasına uygun idari kayıtların tutulması konusunda önceki SEGE çalışmalarına kıyasla belli seviyede bilinç ve farkındalık oluştuğu görülmüştür. Bu husus, çalışmanın sonraki dönemlerde güncellenmesi açısından önemli görülmektedir. Araştırma yönteminin tespitinde çok değişkenli analizler için literatürdeki gelişmeler ve uluslararası uygulamalar yeniden gözden geçirilmiş ve bir önceki çalışmada da kullanılan GTBA yönteminden yararlanılmıştır. Bu yöntem kullanılarak ilçelerin SEGE endeks değerleri ve sıralaması elde edilmiştir. Endeks değerlerindeki doğal kırınımlar göz önünde bulundurularak ilçeler altı gelişmişlik kademesinde gruplandırılmıştır.
Yapılan analiz neticesinde endeks değeri 1,632 ve üzerinde olan 67 ilçe birinci gelişmişlik kademesinde yer alan ilçeler olmuştur. En gelişmiş ilçeleri kapsayan birinci gelişmişlik kademesinde Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden Gaziantep-Şehitkamil ilçesi, Karadeniz Bölgesi’nden Trabzon-Ortahisar ve Samsun-Atakum ilçeleri ile Doğu Anadolu Bölgesi’nden Erzurum-Yakutiye ilçesinin yanı sıra Marmara, İç Anadolu, Ege ve Akdeniz Bölgelerinden ilçeler yer almaktadır. Ülkemiz nüfusunun yaklaşık yüzde otuzuna sahip olan ve yaşam kalitesinin yüksek olduğu, çoğunlukla bulunduğu ilin merkezi olma niteliğine sahip bu ilçeler üretim ve turizm merkezleri olarak öne çıkmakta olup çalışmada kullanılan değişkenlerin önemli bir kısmında en yüksek değerlere sahiptir. İkinci gelişmişlik kademesinde 1,581 ila 0,396 arasında endeks değerlerine sahip 173 ilçe yer almaktadır. Bu kademede yer alan ilçeler çoğunlukla büyükşehirlerin birinci gelişmişlik kademesinde yer almayan ilçeleri, yine birinci kademede yer almayan turizm merkezi ilçeler ile diğer illerin merkez ilçelerinden oluşmaktadır. Birinci gelişmişlik kademesindeki ilçelerin çevresinde yer almanın sağladığı sosyal, kültürel ve ekonomik faydalar ile merkez ilçe olmanın sağladığı avantajlar bu ilçelerin ikinci gelişmişlik kademesinde yer almasına imkân sağlamıştır. Bu kademede yer alan ilçeler imalat sanayii ve hizmetler sektörlerinin yoğunlaştığı ilçeler olmakla birlikte diğer değişkenlerde de genel olarak ülke ortalamasının üzerinde değerlere sahiptir. Üçüncü gelişmişlik kademesinde endeks değerleri 0,379 ila -0,173 arasında değişen 175 ilçe 66 ilin sınırları içerisinde bulunmaktadır. Üçüncü kademede 45 ilçesi ile yer alan Karadeniz Bölgesi bu kademede en çok ilçe sayısına sahip bölge olarak dikkat çekmektedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri sınırlı olmak üzere geniş bir coğrafyaya yayılan bu kademedeki ilçelerden bazıları her ne kadar belli değişkenlerde önemli derecede öne çıksa da bunların sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyelerinin birbirine yakın olduğu söylenebilir. Bu kademedeki ilçelerden başlayarak ülke içerisindeki imalat sanayii ve hizmetler sektörlerindeki iş yeri sayıları paylarının dikkate değer biçimde azaldığı görülmektedir. Bununla birlikte, kişi başına ortalama sosyal yardım miktarı da bu kademeden itibaren önemli miktarda artmaktadır. Dördüncü gelişmişlik kademesinde endeks değerleri -0,178 ila -0,493 arasında değişen 215 ilçe bulunmaktadır. Üçüncü gelişmişlik kademesinde yer alan ilçeler gibi sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri birbirine nispeten yakın olan bu kademedeki ilçelerin toplam nüfusu yaklaşık altı milyon seviyesindedir. Ülkemizin bütün bölgelerinden ilçelerin yer aldığı bu kademede ilçelerin çoğunlukla net göç hızlarının negatif olduğu ve daha gelişmiş diğer yerleşimlere toplamda göç verdiği görülmektedir. Dördüncü gelişmişlik kademesinde yer alan ilçelerin düşük nüfus ve görece az gelişmiş iktisadi yapı nedeniyle imalat sanayii ve hizmetler sektörlerindeki iş yeri payları yüzde 3-4 seviyesindedir. Bu ilçelerin yaşam kalitesi değişkenlerinde aldığı değerler de ülke ortalamasının gerisinde kalmaktadır. Beşinci gelişmişlik kademesinde endeks değerleri -0,500 ila -0,824 arasında değişen 222 ilçe bulunmaktadır. Coğrafi olarak ülke geneline yayılan bu ilçeler arasında İstanbul, Kocaeli, Tekirdağ, Sakarya, Yalova ve Çanakkale gibi ülkemizin gelişmiş illeri ile Artvin, Düzce, Iğdır, Kilis, Mardin, Muş ve Zonguldak illerinden ilçeler bulunmamaktadır. Yaklaşık beş milyon nüfusun bulunduğu bu kademedeki bazı ilçeler birkaç değişkende üst sıralarda yer alsa da genel olarak altıncı kademe ilçelerle birlikte bütün boyutlarda ülke ortalamasının oldukça altında değerleri haizdir. Çalışmanın son kademesinde ise endeks değerleri -0,831’in altında yer alan 121 ilçe mevcuttur. Marmara ve Ege Bölgelerinden ilçelerin bulunmadığı bu kademede çoğunlukla Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerindeki ilçeler yer almaktadır. Altıncı kademedeki ilçelerin şehirleşme oranlarının düşük seyrettiği ve bu kademede yer alan 121 ilçenin 5’i hariç tamamının net göç hızının negatif olduğu görülmektedir. Primi devlet tarafından ödenen nüfusun ilçe nüfusuna oranının yaklaşık yüzde 40 olduğu bu kademede kişi başına sosyal yardım tutarları da ülke ortalamasının üzerindedir. Bu çalışmada ilçeler altı gelişmişlik kademesinde gruplandırılmasına rağmen, ilk ve son kademede yer alan ilçelerin diğer kademelerden çarpıcı şekilde ayrıldığı görülmektedir. Ülkemizin üretim, ticaret ve turizm merkezleri ve bu merkezlerin hinterlandına sağladığı yayılma etkisinden faydalanan komşu ilçeler ile kamu hizmet sunumu konusunda avantajlı olan merkez ilçeler üst kademelerde yer almaktadır. Son yıllarda ülkemizin iktisadi ve sosyal gelişmişlik seviyesinin yükselmesine bağlı olarak ülke içerisinde erişilebilirliğin önemli oranda arttığı bilinmektedir. Bu durumun hem istihdam piyasası hem de kamu hizmetlerinden faydalanma konusunda etkileri olduğu görülmektedir. Bu nedenle ikamet edilen ilçeler ile çalışılan ve kamu hizmetlerinden faydalanılan ilçeler değişebilmektedir. Bu hususun da bu çalışmada göz önünde bulundurulması faydalı görülmektedir. Diğer yandan, ilçe SEGE çalışmalarının karşılaştırılabilir olması açısından verilerin sürekliliği ve kalitesi önem taşımaktadır. Bu sebeple, her ne kadar ilgili kurum ve kuruluşlar son yıllarda ilçe düzeyinde idari kayıt tutma konusunda önemli ilerlemeler sağlamış olsalar da bu kurum ve kuruluşların verilerin üretilmesi noktasında kapasitelerini daha da artırmaları, ihtiyaç duyulan altyapıları iyileştirmeleri ve veri üretiminde belirli standartlar geliştirmeleri gerekmektedir.
SEGE çalışmalarının bölge, il ve ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyelerindeki değişimlerin izlenmesi ve sonuçlarının kanıta dayalı politika tasarım süreçlerine mekânsal altlık teşkil etmesi bakımından önemli olduğu değerlendirilmektedir. Hâlihazırda birçok kurum ve kuruluş tarafından çeşitli politika ve uygulamalarda referans olarak kullanılan bu çalışmaların, sosyal ve ekonomik hayatta yaşanan değişimleri sosyo-ekonomik gelişmişlik kavramıyla uyumlaştırarak yansıtmaya devam ettirilmesi ve düzenli aralıklarla güncellenmesi planlanmaktadır’’ denildi.
LÜLEBURGAZ SIRALAMADA GERİLEDİ
Vatandaşlar Kırklareli’nin nüfusu en kalabalık ilçesi Lüleburgaz 2017 de Sosyo Ekonomik Gelişmişlik endeksinde tüm ilçeler arasında 83. Sıradaymış. 2023’te 114. Olduk diye sevinelim mi? Değişim ve ilerleme gerekiyor dediler.
DEMİRKÖY SIRALAMADA İLERLEDİ
Demirköy 2017 ve 2022 SEGE İlçe raporları kıyaslandığında kademe olarak her ikisinde 4.kademe yer aldı fakat 2022 raporuna göre sıralamada 517’likten 485.liğe ilerledi.
