Babaeski Balkan Türkleri Dayanışma Derneği Başkanı Gülsüm Kaynaklar, Derneğin Sekreteri Hasan Kala, Muhasip Üyesi Zerrin Hırçın, dernek üyeleri Nazlı Gür, Gülnihal Dinçkol, Seyhan Hacıoğlu, Babaeski Kent Konseyi Başkanı ve Gazikemal Mahallesi Muhtar Adayı Hülya Güder, Balkan Rumeli Türkleri Konfederasyonu Başkan Yardımcısı Zürfeddin Hacıoğlu dernekte bir araya gelerek geleneksel Marteniçka kutlamalarını gerçekleştirdi. Kaynaklar, bu etkinlikle ilgili yaptığı açıklamada, Marteniçka geleneğini yaşatmanın ve gelecek nesillere aktarmanın önemine vurgu yaptı. Kaynaklar, el emeği olarak ürettikleri marteniçka bilekliklerini Babaeskililerle buluşturdu.
Haber: Aylin Ayaz
Marteniçka geleneği, Balkan Türkleri arasında önemli bir kültürel miras olarak kabul ediliyor. Özellikle Mart ayının başında kutlanan bu gelenek, genellikle renkli ipliklerden yapılan özel bileziklerin takılması ve birbirine hediye edilmesiyle simgelenir. Bu etkinlik, dostluğun, dayanışmanın ve umudun bir ifadesi olarak değerlendirilir.
Balkan Rumeli Türkleri Konfederasyonu Başkan Yardımcısı Zürfeddin Hacıoğlu, Maretniçka hakkında; “Baharın gelişini müjdeleyen çok eski bir Türk geleneğidir. Daha önceden Orta Asya’da ağaçlara asılarak dilek dilenirmiş. Beyaz ve kırmızı renklerle baharı müjdeler. Atalarımız tarafından Balkanlara taşınmıştır. Balkan’da bu kültürel miras muhafaza edilmiştir. Bizim gibi Balkanlardan tekrar göç edenler de geleneğimizi bugün yaşatıyoruz. Balkanlara özgü değildir, Balkanlara bu geleneği getiren biz Türkleriz. Şamanizmden kalma bir gelenektir” ifadelerini kullandı.
Dernek Başkanı Gülsüm Kaynaklar, “Marteniçka geleneğinin unutulmaması adına bu tür etkinlikleri düzenlediklerini belirterek, “Bu gelenek, kültürümüzün önemli bir parçasıdır. Dernek olarak amacımız, bu tür gelenekleri gelecek nesillere aktarmak ve birlikte yaşam kültürümüzü sürdürmektir.” dedi.
Bugün leyleklerin yola çıkma zamanı ifadesini kullanan Kaynaklar; “Babaeski Balkan Türkleri Dayanışma Derneği olarak geleneklerimizi yaşatmaya özen gösteriyoruz ve Hoş geldin Bahar diyoruz” dedi.
Kırmızı ve beyaz iplerle örülen ve “marteniçka” adı verilen bilekliklerin baharın gelişini müjdelemek üzere takılmaya başlanması, Bulgaristan göçmenlerinin aktarımıyla Türkiye’de de yaşatılan bahar gelenekleri arasında yer alıyor.
MARTENİÇKA NEDİR, NE ZAMAN TAKILIR?
Marteniçka, Balkan kültüründe yaygın bir bahar geleneklerinden biridir. Kırmızı ve beyaz ipler ile yapılan bileklikler Mart ayının başında takılmaya başlanıyor. Marteniçka bilekliğinin doğanın canlanması, sağlık, mutluluk ve şans getirdiğine inanılıyor. Eski bir Balkan geleneği olan ve baharın gelişini temsil edilen marteniçka (martenitsa) bileklikleri günümüzde de kullanılmaya devam ediyoruz. Martenitsalarda kullanılan beyaz renk uzun ömrü,masumiyeti, neşeyi kırmızı renk ise doğurganlık, canlılık, cesaret, sağlık ve gücü temsil eder.
MARTENİÇKA NEDEN TAKILIR?
Baharın gelişi münasebetiyle geleneksel Baba Marta (Marta Nine) günleri başlar. “martenitsa” olarak adlandırılan sembolleri, yıl boyu sağlık ve güç dileğiyle hediye ederler. Âdete göre, marteniçkalar kırlangıç veya leylek görünceye kadar taşınırlar. Leylek gördükten sonra marteniçkayı ağaca bağlamanın dileğin kabul olunmasını sağladığına inanılır. Bir başka uygulamada da marteniçka çıkarıldıktan sonra genç bir meyve fidanına bağlanır ya da etrafta hiç ağaç yoksa bir taşın altına konulur. Taşın altında çok karınca varsa o yılın bereketli geçeceğine inanılır.
Bu bayram Bulgarcada “Çestita Baba Marta!” şeklinde kutlanır. Baba Marta – Marta Nine, günümüze kadar korunmuş en saygın geleneklerden biridir. Bu takılar, meyve ağaçlarına, evlere, ev hayvanlarına da takılırlar. Bu şekilde yeni başlayan tarım yılının da bereketli ve verimli olması için dilekler tutulur.
İlk martenitsalar, başka takı ve detaylar kullanmadan, sadece kırmızı beyaz ipliklerden yapılırmış ve nazardan korunmak için insanlara ve hayvanlara takılırmış. Bazı bölgelerde bu bükülmüş kırmızı-beyaz sicime altın veya gümüş para bağlanırmış, bu da hastalıklardan korunmak için bir simge olarak kullanılırmış.
Otantik bir sanat niteliğinde olan halkın güzellik ve estetik duygusu daha geç dönemlerde martenitsalarda da kendini gösterir. Önceleri kırmızı-beyaz yünden yapılan martenitsalara, püskül, top, insan gibi değişik şekiller verilir. Martenitsaların gelmiş geçmiş tarihinde en önemli yere sahip olan şekiller ise; “Pijo ve Penda” adıyla bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış kuklalardır.
