Pavli Panayırı’nı ilk duyduğumuzda içimizde bir merak, bir hemen olsa da gitsek sabırsızlığı. Meğer taa Osmanlı’dan kalma 100 yıldır devam eden bir panayır varmış ve Romen’i, göçmeni, şehirlisi, köylüsü, turisti, yerlisi Eylül ayında buraya yılın 361 günü kervanın geçmediği Pehlivanköy nasıl patlayacak ve kabuk değiştirecek görmeye gelirmiş. Pavli Panayırı’nın bu seneki (2016) tarihi 15 – 16 – 17 Eylül. Takviminize not alın deriz.

Türkiye’nin en eski ve en büyük panayırı

2 dünya savaşını, bir Kurtuluş Savaşını, sultanlıktan cumhuriyete rejim değişimini, yörenin nüfusunu çok etkileyen mübadeleyi atlatmış asırlık etkinlik… Bir de üzerine modern zamanların değişen eğlence anlayışı var tabi. Nasıl olmuş da yenik düşmemiş, hayret. Neyse ki, bu aralar retro ve etnisizm rüzgarı Pavli’ye doğru esiyor. Fotoğraf avcılar, çocuklu aileler, yaz tatilinden yeni dönen beyaz yakalılar, izin günü harcamadan haftasonu Pavli’ye gitmenin peşinde. Pavli şu an Türkiye’nin en büyük panayırı.

Biz hafta içi de olsa, kara kışta da olsa giderdik ki! Bir kere görmek lazım bu asırlık çınarın Eylül’deki yanar döner halini. Diyorlar ki adeta boyut değiştiriyormuş bu bölge, muhteşem bir curcunanın içine çekiyormuş herkesi.

Pavli, Trakyalıların yılbaşısı, adeta resmi tatil. ? Herkes cümbür cemaat burada olduğu için okulların, sokaklar boş kalıyormuş. Gün be gün eğlencenin de kalabalığın da dozu artarken Pehlivanköy 361 günlük yalnızlığını unutuyor. Bir albümle patlayıp sonra hiç duymadığımız sanatçılar gibi yılın 4 günü var oluyor, sonra puf…  Panayır alanın karşısındaki tren garına yanaşan trenler bile hayret ediyor kendine: Vagonları dolu, düdüğü boşlukta yankılanmıyor.

Pavli Panayırı Ne Zaman, Nerede Yapılıyor?

Pavli Panayırı, her yıl Eylül ayında, Kırklareli’nin Pehlivanköy ilçesinde düzenleniyor. Pehlivanköy’ün eski adı Pavli’ymiş. Ama halk tepeden inme bu ismi 40 yıl olsa da pek benimsememiş. Yetkililerin ne dediği fark etmez, orası hala Pavli. Kimse boşuna Pehlivanköy Panayırı diye ittirmesin. Burada 1910’dan beri süre gelen bir toplumsal hafıza var.

Pavli ismi, geçmişte bu bölgede çoğunlukla göçmen Pomakların yaşıyor olmasından geliyor. Pomakların yoğun olarak bulunması, hem bu bölgenin, hem de festivalin bu şekilde anılmasını sağlamış. Bir diğer büyük paydaşı da bu şenliğin, getirdikleri müzikleriyle, rengarenk kıyafetleriyle ve neşeleriyle Pavli’yi uçuran Romanlar.

Bir varmış, bir yokmuş: Pehlivanköy Sonbahar Hayvan ve Emtia Panayırı

Geçmişte ta ki 1970’li yıllara kadar panayır, Pehlivanköy Sonbahar Hayvan ve Emtia Panayırı olarak adlandırılmış. O zaman insanlar burada hayvanlarını sergiler ve güzelliklerini yarıştırırmış. Bir de hayvan korteji yapılıp yürütülürmüş. ? Biz şehir çocukları olarak kortej deyince ya elinde Türk bayrağı ile trafiğe çıkan arabalar, ya da İstiklal Caddesi’nde elinde pankartla yürüyenleri düşündüğümüzden, bi anda aklımızda bir manifestosu olan kuzular, ineklerin yürüyüşe çıkması canlandı. ? Halbuki zaten sürü hayvanı olan küçük ve büyük başların sürüler halinde yürütülmesi işte. Ama sürüler ardına dizilen sürülerin köy sokaklarında, panayırda dolanması çok hoş görüntüler verirmiş ama gel zaman, git zaman Pavli Panayırı bu özelliğini maalesef büyük ölçüde yitirmiş.

Yine de Pehlivanköy Sonbahar Hayvan ve Emtia Panayırı’ndan süregelen bir miras var tabi: Panayır, sembolik olarak bir hayvan satışı yapılması ile başlıyor. Bölgenin önde gelen isimleri ya da kuruluşları bir hayvan satın alıyor ve eğlence başlıyor. Panayır alanının bir kısmında hala hayvan ticareti yapılıyor. Ancak kuzular çok uzağa gidemiyor, çünkü Pavli’de kuzunun çevirmesi ünlü.

Romanın oyunu, Pomağın kuzusu

Bugün geçmişe oranla festivalin daha sakin geçtiğini söylese de eskiler, bugün festivale katılanlar karşılaştıkları renkli görüntüleri anlata anlata bitiremiyor. Bizim de Pavli’yi aklımıza düşürenler zaten bu duyduklarımız. Biz hala gidemedik ama siz de heveslenin diye, size de anlatıyoruz şimdi. Bakarsınız, bizden önce gidersiniz .

Pomaklar ve de Romanlar Pavli’yi ayakta tutan iki büyük sütunlar. Romanlar daha çok işin eğlence kısmını, Pomaklar ise ticaret kısmını çeviriyor. Klasik rutin önce panayırın lunaparkında sarhoş olana kadar gondola binmek, kendinizi yöresel lezzetlere boğmak, kurulan tezgahları tek tek gezmek.

Hop! Yöresel lezzetler demişken orada bir duralım. Bu da en merak ettiğimiz nokta: Pavli’nin dillere destan lezzeti, Pomakların yüzyıl boyunca yapa yapa mükemmelleştirdiği, yiyen bir pişman, yemeyen bin pişman lezzeti kuzu çevirmesi… “Pomakların kucağına düşmeyin, 2 günde pantalonunuza sığamaz oluyorsunuz” diye anlatıyorlar. Varsın, yansın dünya!

Sadece bu bölgenin değil, çevre ilçelerin ünlü yemekleri de tezgahlarda satılıyor. Yörenin ünlü lezzeti olan basma helvası, Osmanlı macunları, çeşitli şekerlemeler ve çok daha fazlası burada. Keşan’ın satır köftesi, Tekirdağ’ın ünlü köftesi ve Hayrabolu Köftesi de seçmeyi zorlaştıran opsiyonlar arasında.

Mideleri coşturan, enerji depolarını fulleyen Pomaklar, artık misafirlerini Romanların eline teslim ediyor. Her yerden gırnata, keman, davul ve zurna sesleri yükseliyor ve eşliğinde Balkan ezgileri, Trakya ’nın keyifli türküleri, eskilere uzanan notalar… Herkesin keyfi yerinde, elleri havada. Bu haftasonu vur patlasın, çal oynasın.

Eskiler,  geçmişte yıllık kazançlarını biriktirir, Pehlivanköy Panayırı’nda yapacağı alışverişlerde ve eğlencelerde bırakırmış. O zamanlar panayır bir eğlence merkezi olduğu kadar bir ticaret merkezi haline de geliyormuş. Ancak bu gün büyük oranda eğlenceye dayanıyor organizasyon. Karma karışık şeylerin satıldığı masalar, çokça hayvan ve hatta inşaat malzemeleri, iş makineleri gibi ucu bucağı olmayan, ne hatıra götürsem dediğinizde çok yaratıcı düşünmenizi gerektirecek tezgahlar uzadı uzadıya gidiyor.

Pavli Panayırı Fotograf Gezileri

Son yıllarda panayır fotoğrafçıların da odağında. Çünkü burası fotoğrafçılara müthiş bir renkli ve otantik kareler sunuyor:  Özgüveni ile yere sağlam basan Roman kadınları, süslü geleneksel kıyafetleri ile utangaç bakışlar sergileyen Pomak kadınları, neşeleri çocuklar … Panayır bittikten sonra da bir fotoğraf karesinde yankılanmaya devam edecek kahkahaları çekmek için Türkiye’nin her yerinden ama özellikle İstanbul’dan turlar düzenleniyor. bizevdeyokuz.com